روش نگهداری مواد غذایی

روش نگهداری مواد غذایی:

مواد غذایی به دلیل تنوع گسترده‌ای که دارند، نیازمند رعایت استانداردها و اصول نگهداری مشخصی هستند تا از فساد و خرابی آن‌ها جلوگیری شود. بسته به نوع مواد اولیه، روش تولید، و نوع بسته‌بندی، شرایط نگهداری متفاوتی برای محصولات موردنیاز است. به‌عنوان مثال، محصولات لبنی ارگانیک بدون مواد نگهدارنده باید در شرایط سرد و مرطوب نگهداری شوند تا از تخریب و فساد زودرس جلوگیری شود. از سوی دیگر، مواد غذایی نظیر کنسروها به دلیل بسته‌بندی خاص و فرایند حرارتی که تحمل می‌کنند، ماندگاری بیشتری دارند. همچنین می‌توانند در دمای محیط نگهداری شوند. درک و رعایت این اصول نگهداری از مراحل تولید تا مصرف، اهمیت زیادی برای سلامت و کیفیت مواد غذایی دارد و نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بروز بیماری‌های مرتبط با مصرف غذا دارد.

در ادامه این مقاله سعی  داریم شما را با انواع روش نگهداری مواد غذایی بیشتر آشنا کنیم. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

انواع روش های نگهداری مواد غذایی در سال ۲۰۲۴:

۱- روش پاستوریزه:

روش پاستوریزه کردن معمولاً با هدف کشتن اکثر میکروارگانیسم‌های خطرناک و غیرفعال کردن آنزیم‌های موجود در مواد غذایی انجام می‌شود. این روش به طور عمده در صنعت غذایی استفاده می‌شود به منظور افزایش ماندگاری مواد غذایی و جلوگیری از فساد زودرس آن‌ها. به‌طور خاص، پاستوریزه کردن شیر باعث می‌شود تا مدت بیشتری در دمای محیط نگهداری شود و از خطرات ناشی از باکتری‌ها مانند لیستریا و ای کولای (E.Coli) حفاظت کند. نام این روش به افتخار لویی پاستور، شیمی‌دان معروف فرانسوی نام گذاری شده است.

۲- روش استریلیزه مواد غذایی:

روش استریلیزه سازی یا سترون سازی یکی از مهمترین روش‌های نگهداری مواد غذایی است که به وسیله اعمال حرارت ملایم در دماهای بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد انجام می‌شود. این روش، که گاهی به عنوان استریلیزه کردن نیز شناخته می‌شود، به منظور کشتن تمام پاتوژن‌ها و عوامل بیماری‌زای موجود در مواد غذایی استفاده می‌شود. در این فرآیند، ماده غذایی موردنظر به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در دمای معین حرارت داده می‌شود. تا تمام میکروارگانیسم‌ها از بین بروند. و مواد غذایی به شکل استریلی و برای نگهداری طولانی‌مدت آماده شود.

روش استریلیزه سازی به دلیل اثربخشی واکنش حرارتی در برابر میکروارگانیسم‌ها، به یکی از پرکاربردترین روش‌های نگهداری مواد غذایی تبدیل شده است. این روش به ویژه برای مواد غذایی حساس به حرارت، مانند غذاهای بسته‌بندی شده و غذاهای کم نمک مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از محصولات غذایی که به روش استریلیزه سازی نگهداری می‌شوند شامل کنسروها، انواع سوپ‌ها، غذاهای آماده بسته‌بندی شده، و حتی برخی از نوشیدنی‌های گازدار می‌شوند.

یکی از مزایای استریلیزه سازی این است که این روش، علاوه بر کشتن پاتوژن‌ها، به حفظ و افزایش ماندگاری مواد غذایی کمک می‌کند. با این حال، استفاده از این روش نیازمند تجهیزات خاصی مانند استریلیزه‌کننده‌ها و کنترل دقیق دما و زمان است. همچنین، در صورت استفاده نادرست یا عدم رعایت شرایط مناسب، احتمال فساد غذاها و یا حتی ایجاد مواد سمی در آن‌ها وجود دارد.

۳- هموژنیزاسیون:

هموژنیزاسیون یا همگن‌سازی یک روش مهم و مؤثر در نگهداری مواد غذایی از تولید تا مصرف است. در این روش، بافت و ترکیبات مواد غذایی با یکدیگر ترکیب و یکنواخت می‌شوند. که این امر بهبود ماندگاری و کیفیت مواد غذایی را تضمین می‌کند.

برای مثال، در صنعت لبنیات، هموژنیزاسیون برای بهبود ساختار و بافت شیر استفاده می‌شود. زمانی که شیر تازه در یخچال قرار می‌گیرد، چربی آن ممکن است جدا شود و در سطح شیر جداگانه قرار بگیرد که این ممکن است باعث ایجاد لایه‌های چربی در بالای شیر شود و ماندگاری و کیفیت آن را کاهش دهد.

اما با استفاده از روش هموژنیزاسیون، شیر داغ از طریق منافذ ریز با فشار زیاد عبور می‌دهند. تا تمام ترکیبات شیر به یکدیگر مخلوط و یکنواخت شوند. این باعث بهبود ساختار شیر، جلوگیری از جدا شدن چربی، و افزایش ماندگاری و کیفیت آن می‌شود.

هموژنیزاسیون به‌طور گسترده در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، نوشیدنی‌ها، و لبنیات استفاده می‌شود. این روش باعث ایجاد یکنواختی در محصولات و بهبود خواص ظاهری، ماندگاری، و کیفیت آن‌ها می‌شود. و به عنوان یکی از روش‌های اصلی در بهبود فرایندهای تولید و نگهداری مواد غذایی شناخته می‌شود.

۴- فریز کردن و نگهداری مواد غذایی در یخچال:

نگهداری مواد غذایی در دماهای پایین، به خصوص در دماهای زیر ۴ درجه سانتی‌گراد، می‌تواند بهبود ماندگاری و ایمنی مواد غذایی را تضمین کند. این روش باعث می‌شود که تأثیر فعالیت‌های میکروبی و تکثیر میکروب‌ها به تعویق بیفتد، که در نتیجه فساد و خرابی در مواد غذایی به تعویق می‌افتد و مواد غذایی به مدت طولانی‌تری قابل مصرف می‌مانند.

یکی از روش‌های اصلی برای نگهداری مواد غذایی در دماهای پایین، فریز کردن است. در این روش، مواد غذایی در دماهای خیلی پایین (در دمای زیر صفر درجه سانتی‌گراد) نگهداری می‌شوند که این باعث می‌شود تکثیر و فعالیت میکروارگانیسم‌ها به‌طور کامل متوقف شود. این فرآیند به عنوان یکی از روش‌های اصلی حفظ مواد غذایی به مدت طولانی در صنعت غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با فریز کردن مواد غذایی، علاوه بر اینکه تکثیر میکروب‌ها کاملاً متوقف می‌شود، فرایند اکسیداسیون و فساد مواد غذایی نیز به تعویق می‌افتد.

در کل، نگهداری مواد غذایی در دماهای پایین، به ویژه با فریز کردن، یک روش مؤثر برای جلوگیری از فساد و خرابی مواد غذایی است. همچنین می‌تواند بهبود ماندگاری و کیفیت آن‌ها را تضمین کند.