آزمون کنترل کیفی شیر

آزمون کنترل کیفی شیر:

شیر، یکی از مفیدترین و پرخاصیت‌ترین لبنیات‌ها برای سلامتی بدن می‌باشد. بطورکلی شیری که در مغازه‌های مختلف تهیه میکنیم، در ۲ حالت بدست مصرف کننده می‌رسد. در حالت اول، شیر مستقیما از دامداری به دست مصرف کننده می‌رسد که باید حتما قبل از مصرف آن را بجوشانید تا میکروب‌ها را از بین ببرد. در حالت دوم، شیر مستقیما به کارخانه انتقال داده می‌شود تا به کمک کنترل کیفیت و آزمایشاتی که روی آن انجام میشود، در نهایت به دست مصرف کننده برسد. شاید در ظاهر ساده به نظر برسد اما در عمل کار دشواری است. در این مقاله سعی داریم با تک تک آزمایشاتی که روی شیر انجام می‌شود، بیشتر آشنا شویم. پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

آزمون‌های کنترل کیفی شیر چیست؟

زمانی که در دامداری‌ها شیر را از سینه جانداران پستاندار مثل گاو خارج میکنند، مستقیما قابل مصرف نیستند. و حتما باید مراحلی را طی کنند. اگر در هر مرحله، مشکلی بوجود بیاید بلافاصله به محل تولید ارجاع داده می‌شوند. این آزمایشات شامل موارد زیر است:

۱- کنترل ظاهر شیر:

اولین قدمی که برای آزمون کنترل کیفی شیر انجام می‌شود، توجه به ظاهر آن می‌باشد. اگر ظاهر شیر نشان بدهد که مشکل دارد، بدون شک آن را برمی‌گردانند. بنابرین باقی مراحل کنترل کیفی دیگر نیازی نیست روی آن انجام شود.

شیر سالم، در حالت نرمال باید رنگی سفید مایل به زرد داشته باشد. البته به دلایل مختلفی همچون نوع دام، چربی، تغذیه دام و… می‌تواند رنگ شیر سفیدتر یا زردتر شده باشد. در این حالت هیچ مشکلی ندارد و کاملا طبیعی است. اما اگر رنگ شیر از این حالت نرمال خارج شده باشد، نشان دهنده خرابی شیر می‌باشد که حتما باید برگشت داده شود.

به عنوان مثال اگر در شیر رنگ قرمز مشاهده کردین، نشان می‌دهد که در  سینه دام‌تان خونریزی وجود دارد. اگر رنگ زرد روغنی مشاهده کردین، نشان می‌دهد که دام دچار بیماری ورم پستانی هست.

هر کدام از این رنگ‌ها بیانگر این مفهوم هستند که شیر خراب هست و قابل مصرف نیست.

بوی شیر، یکی دیگر از روش‌هایی است که می‌توانید از روی ظاهر تشخیص دهید شیر مدنظرتان سالم است یا خراب.

در حالت نرمال، شیر نباید بوی خاصی بدهد. اما اگر دیدید که بوی شیر به شما احساس تهوع، ترشیدگی یا گندیدگی میدهد، احتمالا آن شیر سالم نیست. بنابراین باید برگشت داده شود.

البته ممکن هست دام شما غذاهای بوداری همچون کلم خورده باشد که روی بوی شیر شما هم تاثیر بگذارد. در این حالت، شیر خراب نیست‌.

۲- کنترل دانسیته شیر:

یکی دیگر از مواردی که در آزمون کنترل کیفی شیر بررسی می‌شود، وزن آن می‌باشد. در واقع اگر تقلبی در شیر صورت گرفته باشد (اضافه کردن آب به شیر، وجود چربی و…) به کمک آزمون دانسیته مشخص میشود. برخی از دامداران برای اینکه حجم شیرشان را بیشتر کنند و فروش بیشتر داشته باشند، مقداری آب به آن اضافه می‌کنند. اما با کمک این آزمون دیگر تقلبی در کار نیست.

طریقه انجام کنترل دانسیته شیر به شکل زیر است:

۱- ابتدا شیر مدنظرتان را بردارید و داخل بشر بریزید و آن را در حالت سکون قرار دهید.

۲- اکنون باید لاکتودانسیمتر را داخل شیر قرار دهید.

۳- مقدار عددی که بر روی درجه‌های دستگاه نوشته شده، میزان دانسیته شیر را نشان میدهد.

۴- عددی که روی ترمومتر نوشته، بیانگر دمای شیر هست.

۵- اگر دما مشخص باشد، هرکدام از این اعداد حالت خاصی از شیر را نشان میدهد.

۶- اکنون باید این اعداد را در فرمول‌های خاصی جایگذاری کنید، تا وزن شیر بدست بیاید.

نکته: هرچه مقدار دانسیته بیشتر باشد، نشان می‌دهد که میزان چربی شیر کمتر است. به بیانی ساده‌تر میزان دانسیته و چربی باهم رابطه عکس دارند.

۳- کنترل تست الکل روی شیر:

یکی دیگر از آزمون‌هایی که روی شیر انجام می‌شود، تست الکل است. در واقع به کمک این آزمون می‌توانیم به میزان اسیدیته بودن و پایداری شیر در دمای بالا پی ببریم.

هرچه میزان اسیدیته شیر کمتر باشد، نشان می‌دهد که شیر خوب و درجه یکی است. اما اگر میزان اسیدیته شیر بالاتر باشد، اسیدی بودن شیر را نشان میدهد. در واقع این نوع شیرها را درجه دو قرار می‌دهند.

نکته: معمولا برای کره گیری از شیرهای درجه دو (اسیدیته بالا) استفاده می‌شود.

نکته: شیرهای درجه اول (اسیدیته پایین) به دلیل اینکه برای هر دمایی آمادگی لازم را دارند، برای تهیه انواع لبنیات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تست الکل روی شیر چگونه انجام میشود؟

۱- ابتدا مقداری شیر و الکل اتانول را به مقدار مساوی بردارید و داخل یک بشر باهم مخلوط کنید.

۲- سپس حالت شیر را مشاهده کنید. اگر شیر به حالت بریده بریده و لخته نشده باشد، بدین معناست که شیر میزان اسیدیته پایینی دارد و جزو شیرهای مرغوب و درجه یک به شمار می‌رود.

۳- اما اگر اثرات لختگی در شیر مشاهده شود، بدین معناست که شیر اسیدی می‌باشد و باید آن را در دسته شیرهای درجه دو قرار دهیم.